Πως να Ενισχύσω τη Συμμετοχή των Μαθητών μου στο Μάθημα

Η συμμετοχή των μαθητών είναι ο νούμερο ένα στόχος όλων μας, πολύ απλά, γιατί κανένας γνωστικός στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς αυτήν!

Όπως αναφέρουν οι Black & Wiliam (1998), «οι μαθητές χρειάζονται ευκαιρίες να σκεφτούν, να συζητήσουν, να αναρωτηθούν και να δράσουν για να οικοδομήσουν τη γνώση».

Γι’ αυτό, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αυξήσουμε τη συμμετοχή είναι:

• Να μειώσουμε τη δικιά μας ομιλία και

• Να μειώσουμε τον χρόνο που περνούν οι μαθητές στα θρανία τους.

Ακολουθούν 9 αγαπημένοι τρόποι που εφαρμόζω συστηματικά στην τάξη για να κρατώ τη συμμετοχή ζωντανή, δημιουργική και αυθεντική:

1. Μουσική στην τάξη

Η μουσική έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το άγχος και αυξάνει τη χαρά μέσω της απελευθέρωσης ενδορφινών (Hallam, 2010). Η ένταξή της στη σχολική καθημερινότητα φέρνει ενέργεια, θετική διάθεση και αυξάνει τη συναισθηματική εμπλοκή των παιδιών.

Ιδέες χρήσης:

• Διασκεδαστική μουσική καθώς μπαίνουν στην τάξη και βγάζουν τα βιβλία τους,

  
  

• Χαρούμενη μουσική μετά από ένα τεστ,

  
  

• Μουσική ενώ μαζεύουν τα πράγματά τους και καθαρίζουν την τάξη ή

  
  

• Τραγούδια σαν ανταμοιβή για μια καλή τους συμπεριφορά

Tip: Δημιούργησε μαζί με τους μαθητές μια «playlist της τάξης»!

2. Επιλογές στους μαθητές: Εμπιστοσύνη, Ελευθερία, Κίνητρο

Οι μαθητές συμμετέχουν πιο ενεργά όταν έχουν τη δυνατότητα να πάρουν αποφάσεις. Η προσφορά επιλογών τους ενδυναμώνει και τους δείχνει πως η φωνή τους έχει αξία (Patall et al., 2010).

• Επιλογή θέσης μέσα στην τάξη

  
  

• Επιλογή συνεργάτη ή ομάδα συνεργασίας

  
  

• Επιλογή παιχνιδιού εξάσκησης μιας συγκεκριμένης δεξιότητας ή φύλλου εργασίας

  
  

• Επιλογή βιβλίου από το οποίο θα κάνουν ανάγνωση

  
  

• Επιλογή ανάμεσα σε 2-3 θέματα έκθεσης

  
  

Πολλές φορές τους αφήνω να επιλέξουν οι ίδιοι τη σειρά με την οποία θα εκτελέσουν τις ασκήσεις από ένα φύλλο εργασίας.

Επίσης, στα μεγάλα projects μου αρέσει να τους δίνω τη δυνατότητα να επιλέξουν ποιο θα είναι το τελικό προϊόν: Μια παρουσίαση, ένα παιχνίδι, μια δημοσίευση, μια κατασκευή κλπ. Τους αφήνουμε να επιλέξουν αυτοί.

✨ Αναρωτήσου: Πού μπορώ να δώσω περισσότερη αυτονομία χωρίς να χαθεί η παιδαγωγική στόχευση;

3. Pair share (ή εταιρική διδασκαλία)

Η διδασκαλία σε ζευγάρια είναι πραγματικά μια τεχνική που έχει σίγουρη επιτυχία σε κάθε τάξη. Η τεχνική “Pair Share” (ή “Think-Pair-Share”) είναι απλή, αποτελεσματική και άμεσα εφαρμόσιμη. Οι μαθητές/τριες δουλεύουν σε ζευγάρια: πρώτα σκέφτονται ή λύνουν ένα πρόβλημα μόνοι/ες, μετά το συζητούν με τον/την διπλανό/ή τους και τέλος, μπορούν να το μοιραστούν στην ολομέλεια.

Διαπιστώνω ότι οι μαθητές/τριες είναι πιο συντονισμένοι και αφοσιωμένοι κατά τη διάρκεια του μαθήματος μου επειδή ξέρουν ότι θα πρέπει να διδάσκουν τακτικά. Η παροχή πολλών ευκαιριών στους μαθητές για να μιλήσουν βοηθά δραστικά στη μείωση της φλυαρίας, αλλά και στην εμπέδωση των όσων έχουν ήδη διδαχθεί.

Πολύ συχνά, λοιπόν, τους προτρέπω:

• Διδάξτε στο διπλανό σας τις οδηγίες που μόλις σας έδωσα

  
  

• Διδάξτε το διπλανό σας πώς λύσατε αυτό το πρόβλημα

  
  

• Διδάξτε το διπλανό σας γιατί είναι σωστή η μία λύση κι όχι η άλλη

Διαβάστε περισσότερα εδώ.

4. Διδασκαλία σε ομάδες μαθητών

Η ομαδοσυνεργατική μάθηση δεν είναι μόνο τεχνική — είναι στάση απέναντι στη μάθηση: μαθαίνουμε μαζί. Οι μαθητές δημιουργούν δεσμούς, αναπτύσσουν ενσυναίσθηση και αυξάνουν την υπευθυνότητα τους. Τα ίδια τα παιδιά αναφέρουν τα οφέλη της με το πέρας κάθε σχολικής χρονιάς:

"Μάθαμε να δουλεύουμε συνεργατικά και δεθήκαμε περισσότερο σαν ομάδα"

Η εργασία σε ομάδες ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να ενισχύσουμε τη συμμετοχή των μαθητών/τριών μας στο μάθημα.

 Εμβάθυνση: Δες το άρθρο «Πώς θα εφαρμόσουμε την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία στην τάξη μας».

5. Διαδραστικά τετράδια

Τα φύλλα εργασίας όσο χρήσιμα κι αν είναι, ΔΕΝ είναι ελκυστικά! Γι' αυτό το λόγο προσπαθώ όλο και περισσότερο να χρησιμοποιώ αλληλεπιδραστικές ασκήσεις για τα τετράδιά τους για να εξασκήσουν δεξιότητες.

Αλληλεπιδραστικές είναι οι ασκήσεις στις οποίες τα παιδιά καλούνται να κόψουν, να διπλώσουν και στη συνέχεια να κολλήσουν στο τετράδιό τους.

Μερικές φορές πρέπει να χρησιμοποιήσουν ζάρια ή μαρκαδόρους, να κινηθούν και να δημιουργήσουν. Περισσότερα για τα αλληλεπιδραστικά τετράδια θα προσπαθήσω να γράψω σε κάποιο άλλο ποστ.

Αυτοί είναι οι τρόποι με τους οποίους προσπαθώ να κρατώ τους μαθητές μου σε εγρήγορση. Ελπίζω να σας άρεσαν!

6. Ανάθεση ρόλων

Το να αναθέτουμε διάφορους ρόλους στους μαθητές μας τους δίνει μια αίσθηση σκοπού, η οποία βοηθά στην αυτοεκτίμηση τους και στη ρύθμιση της συμπεριφοράς τους.

Μπορείτε να διαλέξετε από μια πληθώρα ρόλων, τους οποίους θα εναλάσσετε στους μαθητές.

Παραδείγματα ρόλων:

• Υπεύθυνος υλικού

• Βοηθός πίνακα

• Συντονιστής ομάδας

• Υπενθυμιστής χρόνου

• Διαχειριστής προβλημάτων

Tip: Αλλάζετε τους ρόλους κάθε εβδομάδα – και αναθέστε ρόλους και σε πιο "ήσυχα" παιδιά.

Μπορείτε να πάρετε περισσότερες ιδέες για τους ρόλους των μαθητών εδώ.

7.Χρήση μαθησιακών σταθμών

Μπορείτε να δημιουργήσετε σταθμούς μέσα στην τάξη για να κάνετε τη μάθηση ευκολότερη και πιο διαδραστική.

Οι μαθητές ανά ομάδες κινούνται από σταθμό σε σταθμό και εκτελούν συγκεκριμένες εργασίες που τους ζητούνται εκεί π.χ. στα Μαθηματικά: ένας σταθμός με παιχνίδι με κύβους, ένας με προβλήματα σε κάρτες, ένας με χρήση iPad για να εκτελέσουν ένα μαθηματικό παιχνίδι.

8.Δραστηριότητες που ενισχύουν τη συμμετοχή των μαθητών μέσα από το βίωμα

Η συμμετοχή δεν αφορά μόνο το τι κάνουν οι μαθητές, αλλά και το γιατί το κάνουν. Οι βιωματικές δραστηριότητες βοηθούν τους/τις μαθητές/τριες να συνδέσουν τη μάθηση με την προσωπική εμπειρία και νόημα. Οι μαθητές/τριες χρειάζονται ευκαιρίες να επεξεργαστούν, να αμφισβητήσουν, να πειραματιστούν, να συνδέσουν, να δημιουργήσουν.

Οι μαθητές πρέπει να κάνουν κάτι με τη γνώση — όχι απλώς να την ακούν.

Ιδέες:

• Παιχνίδι ρόλων

• Αναζήτηση στοιχείων

• Προβλήματα της καθημερινότητας προς επίλυση

• Δημιουργία ερωτήσεων και κουίζ από τους ίδιους

Δες εδώ 20 ιδέες για βιωματικές δραστηριότητες.

9.Διδασκαλία με κάρτες

Οι κάρτες είναι ένα ευέλικτο και αγαπητό εργαλείο. Αντί για φύλλα εργασίας, δώσε σε κάθε ομάδα ή άτομο κάρτες με οδηγίες, προβλήματα, ερωτήσεις ή παιχνίδια.

Οι κάρτες είναι ιδιαίτερα χρήσιμες γιατί επιτρέπουν διαφοροποίηση της διδασκαλίας ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες κάθε μαθητή.

Οι μαθητές προτιμούν συχνά τις κάρτες εργασιών από τα φύλλα εργασίας επειδή είναι πιο διαδραστικές και ενθαρρύνουν τη μάθηση με χειραπτικά υλικά και τη συνεργασία. Είναι κάτι χειροπιαστό, που μπορούν να πιάσουν στα χέρια τους, να διαβάσουν το περιεχόμενό του και να το συζητήσουν.

Επίλογος: Η Συμμετοχή Δεν Είναι Τεχνική – Είναι Πρόθεση

Η αληθινή συμμετοχή δεν προκαλείται με ένα κόλπο ή ένα φύλλο εργασίας. Είναι αποτέλεσμα σχέσης, σεβασμού και παιδαγωγικής πρόθεσης. Δοκίμασε έστω έναν από αυτούς τους τρόπους την επόμενη εβδομάδα. Άκου τους μαθητές σου. Κι αν θες, πες μου ποιον τρόπο δοκίμασες και πώς πήγε!

Βιβλιογραφία

• Black, P., & Wiliam, D. (1998). Inside the black box: Raising standards through classroom assessment. Phi Delta Kappan, 80(2), 139–148.

  
  

• Hallam, S. (2010). The power of music: Its impact on the intellectual, social and personal development of children and young people. International Journal of Music Education, 28(3), 269–289.

  
  

• Patall, E. A., Cooper, H., & Robinson, J. C. (2010). The effects of choice on intrinsic motivation and related outcomes: A meta-analysis of research findings. Psychological Bulletin, 136(6), 978–1027.